Wolff, Christian an Bernoulli, Johann I (1724.05.08)

Aus Bernoulli Wiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen


Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite  


Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor Wolff, Christian, 1679-1754
Empfänger Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Ort Marburg
Datum 1724.05.08
Briefwechsel Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 671, Nr.23*
Fussnote Siegel abgerissen



File icon.gif Viro Celeberrimo atque Amplissimo,

Dn. Joanni Bernoulli

S. P. D.

Christianus Wolfius.

Variis fortunae fluctibus agitatus ad Te nihil litterarum dedi, cum deesset scribendi occasio; cetera autem publica fama ad Te, Vir Amplissime, deferri non dubitarem. Intellexi ex Cl. Thümmigio, qui Cassellis in illustri Carolino Professorem Philosophiae agit, donec in Academia Marpurgensi locus vacaverit, et cujus Serenissimus Noster consiliis in Mathematicis et Physicis, quibus delectatur, utitur, Tibi e re videri, ut Apologiam publici juris faciam:[1] sed extant jam scripta apologetica a me edita cum lingua Germanica tum Latina,[2] quae ut ex nundinis Lipsiensibus per mercatores vestros ad Te mittantur jussi. Fata mea in novellis literariis Helveticis prolixe narrari non displicet,[3] modo editores abstinuissent a nomine Bülffingeri, Nazmeri et aliquibus epistolae verbis. Puto, Cl. Bülffingerum scripturum, qua raFile icon.giftione medela quaedam afferri possit, ne in furorem acti adversarii prorsus in rabiem agantur, cum potentes sint ad nocendum.[4] Ex Russia novissime accepi literas[5], quibus invitatio honorifica ad munus Praesidis Academiae repetitur. Scripseram occasione illarum literarum, quas commemorant editores vestrarum novellarum, me non commode conditionem oblatam amplecti posse, ne haereseos suspicio, quam gravissimum crimen in Russia haberi constet, difficultates facesset, praesertim cum adversarii calumnias suas deferre co[n]sueverint ad eos, quorum me gratia frui norint, ut scilice[t] rationibus destituti, destructis fortunis meis, a vindicta d[ivina] argumentum adversus me petant, more suo per plures annos ex plurimis speciminibus perspecto. Sed rescripsere ex Russia, se illos clamores ac insultus non curare, nec minori, quam ante, pretio merita mea habere. Immo argumentum inde sumunt, ut, Germania ingrata et scientiarum contemtrice relicta, in Russiam veniam scientiarum, quarum avidi, fundamenta ibidem positurus. File icon.gif Scripsere gemina ad Cel. Menckenium, qui sua novellis litterariis Lipsiensibus inseruit.[6] Quodsi ita visum fuerit, prudentiae Tuae relinquo, quibus verbis repetitae post fata altera jam vice invitationis mentionem fieri volueris in vestris Novellis. Annotationes in Censuram Buddeanam[7] applausu exceperunt etiam Theologi orthodoxi, Buddeus enim partibus Pietistorum favetur. Et quod notatu dignum est, homo male sanus, qui aut non intellexit, aut oblitus est, quae exscripsit, ipse in Philosophia sua[8] theses defendit, quas in Hallensium gratiam in me reprehendit et atheisticas pronunciat. Prodiere jam annotati[o]nes in Metaphysicam[9], de quibus novellae vestrae loquunt[ur.] Sed de his statues, cum ad vos pervenerint. Vale et fave.

Dabam Marpurgi d. 8 Maji. 1724.

File icon.gif Monsieur

Monsieur Bernoulli,

Professeur celebre

en Mathematique

à

Bâle.


Fussnoten

  1. Ludwig Philipp Thümmig war Wolff von Halle nach Marburg gefolgt. Offenbar hatte er ihm dort mündlich mitgeteilt, dass Johann Bernoulli gegenüber ihm in seinem Brief von 1724.04.05 geäussert hatte, er halte es für richtig, wenn Wolff eine Apologie gegen die Angriffe seiner Hallenser Gegner verfassen würde.
  2. Wolff, Christian, ... Sicheres Mittel wieder ungegründete Verleumdungen, wie denselbenam besten anzuhelffen, Halle im Magdeburgischen (Renger) 1723 und Wolff, Christian, Monitum ad commentationem luculentam de differentia nexus rerum sapientis et fatalis necessitatis, quo nonnulla sublimia metaphysicae ac theologiae naturalis capita illustrantur ..., Halae Magdeb. (Renger) 1724.
  3. Johann Bernoulli hat den ihm von Bilfinger übermittelten Text Wolffs De fatis suis an Johann Jakob Scheuchzer nach Zürich gesandt, um diesen über Wolffs Situation zu informieren. Der Text wurde dann ohne Rücksprache mit Johann Bernoulli auszugsweise in den Bericht über Wolffs Schicksal in die [Breitinger, Johann Jacob (ed.)], Neue Zeitungen aus der Gelehrten Welt; Zur Beleuchtung der Historie der Gelehrsamkeit; gesammelt von Biblophilo, Zürich, pp. 2-9 eingerückt. Siehe den Brief von Johann Bernoulli an Bilfinger von 1724.05.23.
  4. Bilfinger hatte im Brief von 1724.05.15 folgenden Text an Johann Bernoulli zur Weiterleitung an Scheuchzer gesandt, mit der Aufforderung, diesen Text in dessen Zeitung einrücken zu lassen: "Die Editores melden auf Begehren des Prof. Bülffinger zu Tübingen, dass sie den brief, den er, auf Hr. Hoff Rath Wolfens verlangen, einem vornehmen gelehrten in der Schweiz zu seiner nachricht privatim communiciret hatte, ohne vorwissen dessen, an den der brief gestellt ware, in ihrer ersten Zeitung pag. ... publiciret haben, und geben auf geschehene erinnerung dieses Zeugnuss von sich, damit nicht seiner seits ungleiche absichten unter dieser publication möchten vermuthet oder Ihme wider seine intention aufgebürdet werden.".
  5. Brief aus Berlin von Johann Daniel Schumacher von 1722.06.10. Der Brieftext ist abgedruckt in [Gottsched, Johann Christoph], Historische Lobschrift des weiland hoch- und wohlgebohrnen Herrn Herrn Christians, des H. R. R. Freyherrn von Wolf ..., Halle (Renger) 1755, Beylagen, pp. 28-29.
  6. [Text folgt]
  7. Wolff, Christian, Herrn D. Joh. Francisci Buddei S. S. Theol. P.P.O. zu Jena Bedencken über die Wolffianische Philosophie mit Anmerckungen erläutert ..., Franckfurt am Mayn (Andreä) 1724.
  8. Vielleicht in: Buddeus, Johannes Franciscus, Elementa philosophiae theoreticae seu institutiones philosophiae eclecticae, [8. Aufl.], Halle (Orphanotrophium) 1724/1725.
  9. Wolff, Christian, Anmerckungen über die vernünfftige Gedancken von Gott, der Welt und der Seele des Menschen, auch allen Dingen überhaupt, zu besserem Verstande und bequemerem Gebrauch derselben herausgegeben ..., Frankfurt am Mayn (Andreä) 1724.


Zurück zur gesamten Korrespondenz