Bernoulli, Johann I an Gessner, Johannes (1736.11.03)

Aus Bernoulli Wiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen


[Noch keine Bilder verfügbar]


Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Empfänger Gessner, Johannes, 1709-1790
Ort Basel
Datum 1736.11.03
Briefwechsel Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur Basel UB, Handschriften. SIGN: Autogr Bernoulli
Fussnote Adresse und Siegelspur. Neuere Bleistiftnotiz am unteren Briefrand: "35,947 Marais (Samm. Liste) Nötzl. W. St. Bernoulli, Joh. I gen. d. Archimedes seiner Zeit"



File icon keinbild.gif Viro Clarissimo atque Doctissimo

Johanni Gesnero

S. P. D.

Joh. Bernoulli

Tua mei recordatione, ex nuperis Tuis litteris humanissimis[1] intellecta, mirifice fui exhilaratus; pergas quaeso ea erga me propensione porro flagrare, quod mearum est partium eam omni studio demereri conabor.

Praeterita aestate Clariss. Hallerum, Tuum quondam in Lectionibus meis audiendis Commilitonem,[2] vidi equidem in aedibus meis me convenientem, sed cum mensibus aliquot elapsis altera vice hac transiret,[3] petiturus Gottingam ad auspicandam ibi Professionem sibi oblatam, me denuo invisere neglexit, eo forsan fine ut aliis Amicis sibi charioribus tanto diutius frui posset, etenim per plures dies in Urbe nostra commoratus antequam iter Gottinganum aggrederetur.[4] Non falsum est, quod intellexisti haud dubie ex ipsius Halleri relatione, cui quod res erat exposueram, scilicet ex mea penu promanasse inventum illud de perficiendis horologiis portabilibus, ope duplicis tympani totidemque catenulis cochleae circumvolvendis, eamque ad oppositas partes trahentibus ad minuendam attritionem vel omnino tollendam. Hoc quicquid est inventi monstraveram ante aliquot jam annos Rittero Bernensi et quidem in praesentia Doctissimi Koenigii[5] itidem Bernensis, qui de rei veritate testari potest, Ritterus tum nondum erat meus Discipulus,[6] cui adeo nullum prorsus jus competit gloriandi de invento tanquam sibi debito: Mirabar itaque et ridebam cum viderem in Tempe Helvetica expositionem inventi (satis incongruam) a Rittero ita prolatam, quasi ipse esset Inventor, sine ulla mei mentione facta,[7] sic solent alienis superbire pennis, quibus ex suo curta est supellex. Nuper ad me scripsit Lausanna,[8] ubi nunc degit, alia ex me expiscaturus sed altum de hac re silentium servans; respondi per filium meum,[9] qui arrepta occasione plagium modeste exprobravit, Ritterus secundas protinus rescripsit litteras[10] ad culpae deprecationem et confessionem, nihil excusationis loco addens, nisi quod addiderit quasdam demonstrationes ex mechanicis (meo quidem judicio admodum jejunas) quasi inventum quod sua luce clarum est indigeret demonstratione.

Tuae hac de re animadversiones sunt judiciosae summaque attentione dignae; ratiocinia tua sunt plane conformia menti meae et scopo quem habui in elaborandis huiusmodi horologiis. Habemus hic quosdam Artifices satis peritos, quorum uni et alteri persuadere volui, ut tentamen facerent in conficiendo saltem uno exemplari, probarunt quidem et laudarunt meum intentum, sed vadum tentare non audent, timentes sinistrum successum et emergentem inde tam temporis quam sumtuum jacturam, ita File icon keinbild.gif enim animati sunt nostrates Artifices ut more Mercenariorum nihil audeant suscipere quod novum est, nihil quod a consueta et trita via deflectit: Quidquid in arte sua faciunt, id ab ipsis fit fere machinaliter, prouti a Magistris suis didicerunt, nesciunt quid sit meditari, parum curae habentes aliquid ad artis perfectionem contribuere. Sed summa cum voluptate ex Tuis Litteris nunc audio existere apud vos Artificem peritum Ludovicum Steinerum[11] qui non tantum opus aggredi ausus sit sed et idem felici cum successu executioni dederit, fecerit ac perfecerit: Si quod offert Artifex ad me transmittere volet machinam, ut eam oculis contueri atque examinare queam, erit utique mihi gratissimum, neque detrectabo, prout deprehendero, judicium meum sincera mente perhibere; fortassis non inconsulto faceret Vir peritissimum, si vellet ipse in Urbem nostram se conferre ut fusius ea de re cum Illo agere possem, habeo enim alia adhuc artificia a me excogitata quae plurimum perfectionis afferrent horologiis portabilibus, praesertim pro motu libraminis ad isochronismum perducendo, quod hactenus per filamentum illud spirale elasticum omnino obtineri non potuit; leges mechanicae quas attente consideravi aliud adhuc mihi dictarunt, libramini adjungendum, quod infallibile est neque effectu difficile; cum ingenio polleat artifex et manum habeat peritam, praetereaque ipse sit discendi cupidus, capiet sane explicationes meas atque approbabit, sed necesse est ut cum Illo coram converser; Quod si consilium me adeundi ceperit, eum expectabo spe fretus fore ut ipsum consilii non poeniteat, et pro modicis sumtibus in iter impendendis, aliquando uberrima emolumenta sint ipsi speranda. Sed ejus arbitrio relinquo quod e re esse existimaverit. Vale et fave.

Dabam Basileae a. d. III. Non. Novemb. MDCCXXXVI.

File icon keinbild.gif A Monsieur

Monsieur Jean Guesner Docteur

en Medecine et Professeur des Ma-

thematiques etc.

à

Zuric.


Fussnoten

  1. Dieser Brief von Johannes Gessner an Johann Bernoulli ist anscheinend nicht erhalten.
  2. Albrecht von Haller hatte sich am 5. April 1728 in Basel immatrikuliert und studierte Mathematik bei Johann Bernoulli sowie Anatomie bei Johann Rudolf Mieg (Matrikel Basel V, Nr. 78). Johannes Gessner war 1728 als cand. med. ebenfalls in Basel immatrikuliert und wirkte als Stellvertreter des kränkelnden Mieg, der in diesem Jahr als Dekan der medizinischen Fakultät amtierte (Matrikel Basel V, Nr.7).
  3. Haller hatte vom 7. Juli bis zum 9. August 1728 zusammen mit Johannes Gessner eine Schweizerreise unternommen und kehrte zum Wintersemester wieder nach Basel zurück. Ab 22. November 1728 bis zum 25. Februar vertrat er Johann Rudolf Mieg als Prosektor.
  4. Am 6. Mai 1736 wurde Albrecht von Haller nach Göttingen berufen. Er reiste am 7. September 1736 von Bern ab und traf am 30. September 1739 in Göttingen ein.
  5. Samuel König.
  6. Johann Jacob Ritter war seit März 1733 in Basel als stud. iur., dann stud. phil. und stud med. immatrikuliert (Matrikel Basel V, Nr. 252).
  7. Ritter, Jacob, Matheseos Cultoris de Corrigendis Horologiis Portatilibus Meditatio, in: Tempe Helvetica, t. I, Tiguri (Zürich) 1737, pp. 343-351.
  8. Dieser Brief ist nicht erhalten.
  9. Wohl Johann II Bernoulli. Doch ist kein Brief von diesem an Ritter erhalten.
  10. Auch dieser Brief ist nicht erhalten.
  11. Ludwig Steiner (1711-1779), Uhrmacher in Zürich, ab 1731 in London, dann offenbar wieder in Zürich, ab 1744 in Neuwied, danach wieder in Zürich. (Siehe HLS Steiner, Ludwig).


Zurück zur gesamten Korrespondenz