Wolff, Christian an Bernoulli, Johann I (1737.03.10)

Aus Bernoulli Wiki
Zur Navigation springen Zur Suche springen


Briefseite   Briefseite   Briefseite   Briefseite  


Kurzinformationen zum Brief       mehr ...
Autor Wolff, Christian, 1679-1754
Empfänger Bernoulli, Johann I, 1667-1748
Ort Marburg
Datum 1737.03.10
Briefwechsel Bernoulli, Johann I (1667-1748)
Signatur Basel UB, Handschriften. SIGN: L Ia 671, Nr.53*
Fussnote



File icon.gif Viro

Amplissimo atque Celeberrimo,

Dn. Joanni Bernoulli,

Mathematico eminenti,

S. P. D.

Christianus Wolfius.

Data hac commoda occasione satisfacturus curiositati tuae mitto exemplar illorum scriptorum, ex quibus de successu motuum adversus philosophiam meam in aula Borussica denuo ab adversario meo suscitatorum statues.[1] Videbis ex parte mea omnia cessisse ex voto. Regi[2] tamen nihil decidere visum fuit. Vivit enim adhuc Comes de Nazemar,[3] cujus autoritate Rex permotus fulmen in me inauditum ante hos tredecim et, quod excurrit, annos vibravit, nunc vero impeditur, quo minus Langio sibi charissimo adversa accidant. Langio praeterea cognatione junctus Secretarius intimus, qui Regi quotidie in expediendis negotiis assistit et omnem captat occasionem, qua cognatum suum si non defendere, saltem excusare potest, quasi laudando in Theologo zelo et pietatis fervore agat, quod adversus philosophiam meam molitur. Alio tamen in me animo est Princeps, regni Borussici haereditarius,[4] qui in philosophia mea assiduus est,[5] eique pretium ex se statuit, quemadFile icon.gifmodum ex Dedicatione versioni Gallicae Logicae meae Germanicae praemissa discere est.[6] Ipso quoque autore factum est, ut scripta occasione novorum motuum Regi exhibita cum eorundem enarratione sermone Gallico prodierint.[7] Cum linguam Gallicam impense amet, de eo cogitat, ut versiones Gallicas operum meorum Germanicorum possideat. Et possidet sane versionem Metaphysicae,[8] quae autorem habet virum generosissimum de Suhm,[9] Legati munere nunc fungentis in aula Russica autoritate Regis Poloniarum et Electoris Saxoniae,[10] suoque sumtu alit Gallum in philosophia mea versatum, cui Jordani nomen est,[11] ut eandem cum editione Germanica conferat. Et Gallus alius, Societatis Regiae Secretarius, Jarriges[12] in vertenda philosophia morali jam occupatur.[13] Ceterum inter eos, qui dignitate et generis prosapia eminent, vix ullibi terrarum plures numerare licet amicos, quam in ditionibus, quae Regi Borussiae parent. Et aliter quoque de philosophia mea sentire incipiunt Theologi atque Ministri Ecclesiae, postquam Reinbeckius,[14] cujus magnum apud ipsos nomen est, causam meam publice agere non dubitavit. Adjeci scriptum aliud, cujus in Narratione collectioni inserta fit mentio,[15] ut originem odii theologici cognoscas.[16]

Desiderio tuo de juvando Cl. Koenigii[17] studio in conscribenda historia novorum in Geometria inventorum satisfacere File icon.gif hactenus non potui: cujus quidem morae rationes in literis ad ipsum datis exposui. Faciam tamen in posterum, quod leges amicitiae exigunt. Mox ultimam manum impositurus Tomo alteri Theologiae naturalis,[18] quem alia data occasione mittam. Vale et fave.

Dabam Marburgi Cattorum d. 10 Martii A. 1737.


Fussnoten

  1. Wolff, Christian, Recueil de nouvelles pieces philosophiques, concernant le different renouvellé entre Messieurs Joachim Lange, ..., et Chretien Wolf ..., avec des avis au lecteur contenant l'histoire de ce different, Seconde edition, Lipsiae 1737.
  2. Friedrich Wilhelm I., König von Preussen.
  3. Dubislav Gneomar von Natzmer (1654-1739), Generalfeldmarschall, war ein enger Vertrauter des Königs Friedrich Wilhelm I.
  4. Der später König Friedrich II. (d. Gr.) von Preussen war bis zum Tod seines Vaters 1740 preussischer Kronprinz.
  5. Siehe dazu Droysen, Hans, Friedrich Wilhelm I., Friedrich der Grosse und der Philosoph Christian Wolff, in: Forschungen zur Brandenburgischen und Preussischen Geschichte, Bd. 23, Leipzig 1910, pp. 1-34.
  6. Wolff, Christian, Logique, ou Reflexions sur les forces de l'entendement humain, et sur leur legitime usage, dans la connoissance de la verité, ... Traduit de l'allemand sur la V. edition, et revue sur toutes les suivantes, Berlin (A. Haude) 1736. Diese französische Ausgabe trägt die Widmung an Kronprinz Friedrich: "A son Altesse roïale Monseigneur le Prince roïal".
  7. Wolff, Christian, Nouvelles pièces sur les erreurs prétendues de la philosophie de Mons. Wolf... Avec un avis au lecteur de l'histoire de ce nouveau differend, [s.l.] 1736 und Wolff, Christian, Recueil de nouvelles pieces philosophiques, concernant le different renouvellé entre Messieurs Joachim Lange, ..., et Chretien Wolf ..., avec des avis au lecteur contenant l'histoire de ce different, Seconde edition, Lipsiae 1737.
  8. Neumann, Hanns-Peter, Der preussische Kronprinz Friedrich und die französische Übersetzung der Deutschen Metaphysik Christian Wolffs im Jahr 1736. Die Identifizierung der Krakauer Handschrift Ms Gall. Fol. 140 in der Biblioteka Jagiellon´ska und der Berliner Handschrift P. 38 in der Bibliothek des Schlosses Charlottenburg, in: Forschungen zur Brandenburgischen und Preußischen Geschichte 2014, Vol. 24, No. 1: 35–68.
  9. Ulrich Friedrich von Suhm (1691-1740) war ab 1736 sächsischer Gesandter am russischen Hof.
  10. August III. (1696-1763), König von Polen und Kurfürst von Sachsen.
  11. Charles Etienne Jordan (1700-1745) war ab 1736 Gesellschafter, Bibliothekar und Sekretär der preussischen Kronprinzen Friedrich.
  12. Philippe Joseph de Jariges (1706-1770) war von 1733 bis 1748 Sekretär der Berliner Akademie.
  13. Wolffs Philosophia moralis sive Ethica, methodo scientifica pertractata erschien erst 1750-1753 in fünf Bänden. Gemeint ist hier vielleich Wolffs Philosophia practica universalis, 2 vols., 1738/39.
  14. Johann Gustav Reinbeck (1663-1741), lutherischer Theologe, 1717 Propst an der Petrikirche in Cölln an der Spree und 1728 Konsistorialrat in Berlin. Zeitweise übte er auch das einflussreiche Amt des Beichtvaters der preußischen Könige und Königinnen aus. Reinbeck war ein enger Freund Wolffs.
  15. Scriptum.
  16. [Text folgt]
  17. Samuel König.
  18. Wolff, Christian, Theologia naturalis, methodo scientifica pertractata. Pars posterior, qua existentia et attributa Dei ex notione entis perfectissimi et natura animae demonstrantur et atheismi, deismi, fatalismi, naturalismi, spinosism aliorumque de Deo errorum fundamenta subvertuntur, Francofurti et Lipsiae (Renger) 1737.


Zurück zur gesamten Korrespondenz